Covid sürecinde hangi ülke turizme ne kadar destek verdi?

Turizm sektöründe ve ağırlıklı olarak konaklama sektöründeki kısıtlayıcı önlemlerin getirdiği iktisadi ve sosyal ağırlıkları hafifletmek için bir çok ülke; teşvik ve destek uygulamaların, muafiyetler v ertelemeler gibi yollara başvuruyor.

Turizme hangi kolaylıklar sağlanıyor?

Turizmdatabank.com’un hazırladığı rapora göre; Son 6 ayık dönemde, genel ekonomik tedbirler ve özellikle de turizme yansıyan destekler içinde ağırlık kazanan yaygın uygulamalar şunlar oldu:

Doğrudan mali yardım, likidite enjektesi, KDV indirimi, vergi ve borç ertelemesi, SGK destekleri, prim muafiyetleri, kısa çalışma ödeneği, mikro krediler, kira ertelemeleri veya indirimleri, tüketici kuponları, indirim kuponları, vb

Covid’in getirdiği sağlık endişesi nedeniyle talebin “sıfır” noktasına düştüğü son 6 ayda alınan önlemler, ağırlıklı olarak işletmelerin ayakta kalabilmesinde odaklandı.

Turizm talebi ve arzının merkez olan Avrupa ve yakın bölgesindeki bazı lider ülkelerde, turizme sunulan parasal desteklerin 100 milyar Avro’yu aştığı biliniyor. Ancak bu miktarın önemli bir kısmının; doğrudan turizm mi, yoksa diğer sektörleri de içeriyor mu, kısmı çok net ayrılabilmiş değil. Çünkü ekonomilerin topyekün durmasına karşı genele hitap eden desteklerin öne çıkması so derece doğaldır.

Turizmde destek için temel kriter ne?

Avrupa ülkelerinin turizm sektörlerini kurtarmak için hazırladıkları kurtarma planlarının şu anda 130-140 milyar Avro dolayında olduğunu ortaya koyan bazı çalışmalarda, turizm sektörünün, İspanya, Portekiz gibi ülkelerde olan iktisadi ağırlığının dikkate alındığı vurgulanıyor.

Turizm sektörleri ilgili GSYİH’nın daha yüksek bir yüzdesini temsil eden İspanya (% 12,5) ve Portekiz (% 8), Fransa (%7,5), Yunanistan (% 6,8) gibi ülkelerde toplam desteklerin görece büyüklüğü de bunu gösteriyor.

AB genelinde 4 ülke otellerde KDV’yi düşürürken, ikisi turizm hizmetlerinde KDV’yi düşürdü ve sekiz ülke her ikisini de azaltmayı seçti.

Buna ek olarak, bazı ülkeler turist kuponlarıyla iç talebi canlı tutmya çalıştı.

Ancak İspanya gibi bazı ülkelerde KDV indidimleri için çalışan turizmciler, hala bir sonuç alamadı.

Moldova, Karadağ, Belçika ve Bulgaristan, pandeminin ardından konaklama KDV’sini düşürdü. Norveç ve Çekya tüm turizm hizmetleri için KDV indirimini onayladı. Ve sekiz ülke, Avusturya, Almanya, Litvanya, İtalya, Birleşik Krallık, Kıbrıs, Yunanistan ve İrlanda her iki KDV indirimini birleştirdi.

Avrupa dışında, diğer ülkeler de kendi turizm sektörlerini desteklemek için tüketici tahvillerini (Çin, Japonya, Kore ve İzlanda) ve vergi indirimleri yaptı. Türkiye de konaklama KDV’sini dünyanın en düşük oranına, % 1’e çekti.

Hangi ülke ne kadar kaynak ayırdı?

Turizm kurtarma planlarında öngörülen yatırımlara bakıldığında; 5 milyar Avro doğrudan turizme destekle İtalya’nın (Toplam 55 milyar), turizm dahil 25 milyar Avro ile Yunanistan’ın, ve toplam 18 milyar Avro ile Fransa’nın öne çıktığı görülüyor. Turizmin liderlerinden İspanya ise 4.2 milyar Avro ayırabildiği görüldü.

Turizmin GSYİH ağırlığı (%) ve açıklanan destek miktarları, milyon Avro

GSYİH Payı Kurtarma paketi tutarı

İspanya 12.5 4.262

Fransa 7.5 18.000 (Max 6 milyarı turizm)

Yunanistan 6.8 25.000 (Max 3 milyarı turizm)

Avusturya 6.5 38.000 (5,5 milyarı turizm)

İtalya 5,9 55.000 (5.0 milyarı turizm)

Türkiye* 4,5 1.000(t)

Kaynak:OECD Turizm Trendleri ve Politikaları 2020.

(*): Gayri nakdi desteklerin mali değeri hesaplanırsa toplam desteğin 3-4 milyar Avro dolayında olabileceği varsayılabilir.